Dự án ngăn triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh (giai đoạn 1), một công trình trọng điểm quốc gia do (Trungnam Group) đầu tư và thi công, đã đạt hơn 90% khối lượng nhưng đang tạm ngừng từ năm 2020 do vướng mắc pháp lý và nguồn vốn.
I. Tổng Quan Dự Án Ngăn Triều TP.HCM (Giai đoạn 1)
Dự án ngăn triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu giai đoạn 1 là một trong những công trình hạ tầng chiến lược, mang ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển bền vững của đô thị lớn nhất phía Nam. Mục tiêu chính của dự án là kiểm soát ngập do triều cường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu cho vùng diện tích 570 km² với khoảng 6,5 triệu dân thuộc khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm TP.HCM.
Dự án còn góp phần điều tiết hạ thấp mực nước trong các kênh rạch, cải thiện khả năng tiêu thoát nước của các dự án thoát nước đô thị, hỗ trợ trữ nước mưa khi có mưa kết hợp với triều cường, và cải tạo cảnh quan, môi trường nước trong khu vực.
- Quy mô: Xây dựng 06 cống kiểm soát triều lớn (bề rộng 40-60m), khoảng 6,004 km đê bao ven sông Sài Gòn, 43 cống nhỏ, và hệ thống Scada.
- Tổng mức đầu tư: 9.976,823 tỷ đồng.
- Nhà đầu tư: CTCP Đầu tư xây dựng Trung Nam (Trung Nam Group).
- Doanh nghiệp dự án: Công ty TNHH Trung Nam BT 1547.
- Hình thức đầu tư: Đối tác công tư (PPP) theo hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao (BT).
Trungnam E&C, thành viên Trungnam Group là đơn vị chủ chốt đảm nhiệm dự án này. Đến ngày 28/11/2023, dự án đã triển khai thi công đạt hơn 90% khối lượng, với giá trị giải ngân lũy kế đạt 8.276,052 tỷ đồng (tương đương 82,96% tổng mức đầu tư ban đầu).
II. Điểm Nghẽn Lớn: Dự Án Ngăn Triều TP.HCM Tạm Ngừng
Mặc dù đã đạt tỷ lệ hoàn thành rất cao, dự án ngăn triều TP.HCM đã tạm ngừng thi công từ năm 2020 do thiếu nguồn vốn và vướng mắc dai dẳng trong thủ tục thanh toán, đặc biệt là liên quan đến quỹ đất. Việc này không chỉ gây lãng phí nguồn lực khổng lồ của Nhà nước và nhà đầu tư mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của hàng triệu người dân TP.HCM đang phải đối mặt với tình trạng ngập lụt khi triều cường dân cao.
1. Vướng mắc về nguồn vốn và thủ tục tái cấp vốn
Dự án đang thiếu khoảng 1.699 tỷ đồng để hoàn thiện. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) không đủ cơ sở để ký phụ lục hợp đồng tín dụng, dẫn đến việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam không thể gia hạn thời gian giải ngân tái cấp vốn và đã tiến hành thu nợ tái cấp vốn.
2. Khó khăn pháp lý về thanh toán quỹ đất và nguyên tắc ngang giá
Đây là nút thắt phức tạp nhất, liên quan đến sự thay đổi của các quy định pháp luật qua từng thời kỳ:
- Nguyên tắc ngang giá: Hợp đồng BT của dự án được ký vào tháng 5/2016, trước khi Luật PPP có hiệu lực. Tuy nhiên, phương án thanh toán (16% bằng quỹ đất, 84% bằng tiền) được xác định trong hợp đồng và phụ lục hợp đồng lại chưa tuân thủ nguyên tắc ngang giá và bù trừ chênh lệch theo quy định tại Nghị định 15/2015/NĐ-CP và Quyết định 23/2015/QĐ-TTg tại thời điểm đó.
- Thẩm quyền và thời điểm tính giá đất: Các quy định về đấu giá quyền sử dụng đất (Luật Đất đai 2024 không quy định giao đất BT) và thời điểm tính giá đất (tại thời điểm quyết định giao đất, cho thuê đất) cũng gây vướng mắc.
- Thiếu quyết định chủ trương sử dụng vốn nhà nước: Dự án không có quyết định phê duyệt chủ trương sử dụng vốn đầu tư của nhà nước tham gia thực hiện dự án, gây khó khăn trong việc thanh toán.
3. Hậu quả của việc chậm trễ
Việc kéo dài thời gian thực hiện dự án đã làm tăng chi phí đầu tư, gây lãng phí nguồn lực Nhà nước, nhà đầu tư và xã hội. Đồng thời, nó ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và sinh hoạt của người dân khu vực, cũng như làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào môi trường pháp lý và đầu tư tại Việt Nam.
III. Kiến Nghị Khẩn Thiết Từ Bộ Tài Chính: Lộ Trình Tháo Gỡ Điểm Nghẽn
Trước tình hình cấp bách này, Bộ Tài chính đã có báo cáo và dự thảo Nghị quyết gửi Thủ tướng Chính phủ (ngày 20/6/2025), kiến nghị các giải pháp quyết liệt để tháo gỡ khó khăn, sớm đưa dự án vào hoạt động.
Quan điểm xử lý của Chính phủ:
- Quyết liệt tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do lỗi của cơ quan quản lý nhà nước hoặc lỗi của cả hai bên.
- Phân cấp thẩm quyền xử lý cho cấp phù hợp.
- Kế thừa các chính sách đã triển khai và phát huy hiệu quả.
- Đảm bảo chống lãng phí, nhưng không hợp pháp hóa sai phạm.
Các giải pháp trọng tâm được kiến nghị:
- Điều chỉnh Báo cáo Nghiên cứu Khả thi (NCKT): Chấp thuận cho UBND TP.HCM điều chỉnh Báo cáo NCKT của dự án để có cơ sở pháp lý tiếp tục triển khai. UBND TP.HCM chịu trách nhiệm toàn diện về quyết định này.
- Thanh toán quỹ đất: Sau khi rà soát và loại bỏ các chi phí bất hợp lý, nếu giá trị quỹ đất thanh toán nhỏ hơn giá trị công trình BT, phần chênh lệch sẽ được thanh toán bằng tiền từ nguồn vốn đầu tư công của Thành phố. UBND TP.HCM chịu trách nhiệm toàn diện trong việc xác định giá đất.
- Kiểm toán độc lập: Đề nghị Kiểm toán Nhà nước xem xét thực hiện kiểm toán dự án làm cơ sở tổ chức thanh, quyết toán vốn đầu tư, đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước và nhà đầu tư, tránh lãng phí, thất thoát.
- Tái cấp vốn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ điều chỉnh Quyết định tái cấp vốn cho BIDV sau khi TP.HCM, nhà đầu tư BT, BIDV hoàn thành các thủ tục điều chỉnh hợp đồng BT và tín dụng.
IV. Cam Kết Đồng Hành Triển Khai Quyết Liệt
Trungnam E&C, luôn giữ vững cam kết hoàn thành dự án ngăn triều lịch sử này. Chúng tôi đã dồn mọi nguồn lực, kinh nghiệm và công nghệ để đưa dự án đạt hơn 90% khối lượng, và sẵn sàng tái khởi động ngay khi các vướng mắc được tháo gỡ.
Chúng tôi tin tưởng vào sự quyết tâm của Chính phủ và các bộ, ban, ngành trong việc xử lý dứt điểm các tồn đọng pháp lý và tài chính. Việc sớm ban hành Nghị quyết và triển khai các giải pháp cụ thể sẽ không chỉ giúp dự án ngăn triều hoàn thành đúng mục tiêu, bảo vệ hàng triệu người dân TP.HCM khỏi triều cường và biến đổi khí hậu, mà còn khơi thông nguồn lực, củng cố niềm tin của nhà đầu tư, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế – xã hội của TP.HCM và cả nước.
Trungnam E&C mong muốn nhận được sự quan tâm và chỉ đạo quyết liệt hơn nữa từ các cấp lãnh đạo để dự án sớm được tái khởi động, hoàn thành và phát huy hiệu quả tối đa.
